Bollinger

Het champagnehuis Bollinger heeft zich altijd niet alleen gekenmerkt door champagne van topkwaliteit, maar ook door zijn reputatie van onvervalste ethiek en trouw aan traditie. Bovendien was en is Bollinger, in tegenstelling tot veel andere vooraanstaande huizen die nu deel uitmaken van grote groepen, onafhankelijk en zelfbepalend familiebedrijf.

Het bedrijf bezit ongeveer 152 hectare wijngaarden in de beste crus, onder andere rond Aÿ, Bouzy en Verzenay. 60% van zijn wijngaarden zijn geclassificeerd als Grand Cru en nog eens 30% als Première Cru. Bollinger bevindt zich dus - in tegenstelling tot veel andere wijnbouwers - in de benijdenswaardige positie dat het meer dan twee derde van de beste wijnstokken voor de productie van de 1,5 miljoen flessen per jaar uit zijn eigen wijngaarden kan halen.

De focus ligt op de Pinot Noir wijnstokken van hoge kwaliteit, waarbij alleen de most van de eerste persing (cuvée) wordt gebruikt voor de champagne van Bollinger. De most van de tweede persing (taille) wordt verkocht aan andere wijnbouwers. Enkel in het geval van Chardonnay druiven wordt taille soms ook gebruikt in de beste wijnjaren. De eerste gisting van de wijnen, gesorteerd per cru, vindt plaats in barriques en roestvrijstalen tanks.

Er is zelfs een echte kuiper onder de medewerkers van Bollinger. Het hoort ook bij het vak van kuiper om de speciale eigenschappen van het gebruikte hout te kennen: "Niet alle eikenhout is hetzelfde". Eik uit de Limousin regio geeft een wijn bijvoorbeeld andere smaken tijdens het rijpen dan eiken uit de Nevers regio. Daarnaast is de juiste zorg voor eiken vaten voor en na gebruik een tijdrovende bezigheid.

Reservewijnen worden daarentegen niet opgeslagen in grote vaten, maar, gesorteerd op cru en oogstjaar, in individuele magnumflessen die onder lichte druk worden gekurkt.

Bovendien staat Bollinger erop dat een goede champagne na de tweede gisting bijzonder lang moet rusten op de droesem in de fles. Terwijl bij veel andere huizen 15 maanden standaard is voor non-vintage champagnes, laat Bollinger non-vintage champagnes minstens drie jaar rusten. Vintage champagnes rijpen minstens vijf tot acht jaar op de droesem, diep in de koele kelders van het huis.

De combinatie van eersteklas druiven en uiterst geavanceerde keldertechnologie levert Bollinger champagnes op met zeer complexe smaken, die regelmatig zeer hoog scoren op internationale proeverijen. De productie van champagne was en is nog steeds een complexe, bewerkelijke en dure onderneming voor alle wijnboeren in de Champagne. Er zijn maar enkele huizen zoals Bollinger die nog een stap verder gaan en zichzelf extra werk, strenge regels en hoge kosten opleggen.

Bollinger biedt kenners een interessante selectie van verschillende champagnes:

AfbeeldingDe Special Cuvée vertegenwoordigen de traditionele smaak van het huis. Ze worden malolactisch vergist in roestvrijstalen tanks. Ze worden voornamelijk gemaakt van Grand Cru en Premier Cru wijnstokken en bevatten een kundige mix van wijnen tot 10 jaar oud, die zijn opgeslagen in eikenhouten vaten en/of magnumflessen. De druivensamenstelling van deze non-vintage champagnes is 60% Pinot Noir, 25% Chardonnay en 15% Pinot Meunier. Na de tweede gisting rusten ze minstens drie jaar op de droesem. De Special Cuvée zijn krachtige, volle champagnes met bijzondere fruitige smaken en een lange afdronk. Ze passen perfect bij elke maaltijd.

In bijzonder goede wijnjaren produceert Bollinger een vintage champagne genaamd Grande Année. Deze champagne rust minstens vijf jaar op de droesem na de tweede gisting in de flessen.

De Grande Année Rosé is een vintage champagne waaraan een beetje stille rode wijn uit wijngaarden rond Aÿ is toegevoegd. Dit geeft deze champagne een delicate roze kleur. Deze speciale blend geeft de rosé ook extra zachte fruitsmaken en meer body.

ImageEen specialiteit van het huis Bollinger is de zogenaamde R.D. Champagne. Geïntroduceerd in het assortiment rond 1960 door de voormalige directeur van Bollinger, Christian Bizot (1928-2002), is dit een vintage champagne die minstens acht jaar goede rijping op de droesem heeft genoten, maar pas 'Recently Disgorged' (R.D.) of recent gedegorgeerd is. De datum van degorgement staat vermeld op een etiket achteraan op de fles. Deze R.D. champagnes hebben extra aroma's en een zekere jeugdigheid in hun smaak - ondanks hun leeftijd.

AfbeeldingDe champagnes van Bollinger Vieilles Vignes Françaises (oude Franse wijnstokken) zijn een zeldzaamheid. Bollinger bezit drie kleine percelen rond Aÿ, waar nog steeds zeer zeldzame, originele Pinot Noir wijnstokken groeien, die de verwoestende druifluisplaag hebben overleefd. Ze worden nog steeds verbouwd zoals in de tijd van de monnik Frère Oudart (deze manier van verbouwen staat bekend als en foule) en bewerkt met traditioneel gereedschap. Dit is de ontwikkeling van een speciaal soort 'originele champagne', die enkel als vintage champagne wordt geproduceerd. In 1975 stelde Bollinger voor het eerst een Vieilles Vignes Françaises vintage Champagne 1969s voor aan de wereld.

Omdat champagnes na een lange opslagperiode een lichte schok te verduren krijgen tijdens het degorgement, bewaart Bollinger zijn champagnes nog minstens drie maanden na het definitief kurken. Pas dan worden ze geleverd.

Historisch gezien is het gerenommeerde huis Bollinger van groot belang voor historici, omdat zijn wortels diep verankerd liggen in de geschiedenis van de Champagne. De Britse auteur Cyril Ray publiceerde het omvangrijke werk 'Bollinger'. Wie dit boek leest, beseft al snel hoe nauw de opkomst van het Huis Bollinger verweven is met de bewogen geschiedenis van de Champagne.

De eigenlijke oorsprong van het huis Bollinger ligt diep in de geschiedenis van de Champagne rond 1600 met een adellijke familie genaamd de Villermont. Vroeger gevestigd in de omgeving van Troyes, de toenmalige hoofdstad van de Champagnestreek, verhuisde de familie de Villermont later naar de wijnstreek rond Chalons aan de Marne. In de loop der jaren nam hun grondbezit toe (deels door huwelijken met andere adellijke families in het gebied).

AfbeeldingToen Athanase-Louis-Emmanuel de Villermont (1763-1840) werd geboren, was de familie de Villermont al een gerespecteerde eigenaar van de meest waardevolle wijngaarden rond Aÿ, Bouzy, Cuis en Verzenay. Athanase-Louis-Emmanuel was de jongste zoon van de familie en werd niet beschouwd als toekomstig landeigenaar, maar was in plaats daarvan voorbestemd voor een carrière bij de Franse marine. Op dat moment woedde de onafhankelijkheidsstrijd van de Verenigde Staten tegen de Engelsen. Frankrijk koos de kant van de Verenigde Staten. Als officier maakte Athanase-Louis-Emmanuel niet alleen de wrede koortsen mee die de bemanningen van de schepen teisterden, maar ook de zeeslagen tegen Engeland voor de oostkust van Noord-Amerika. Aan de zijde van de landtroepen van Amerikaanse legendes als Washington en Lafayette steunde hij de vrijheidsstrijd van de Amerikanen. Hij was bijvoorbeeld aanwezig toen admiraal de Grasse de Engelse vloot versloeg bij de monding van de Chesapeake Bay. Toen hij terugkeerde naar Frankrijk diende hij kort bij de koninklijke artillerie, maar keerde weer terug naar zee. Deze keer diende hij echter als kapitein in de Russische marine. De auteur Cyril Ray merkt op dat deze carrièrebeslissing meer dan twintig jaar later zeer gunstig uitpakte, toen het Russische leger Napoleon in 1814 naar Frankrijk achtervolgde. Het Russische leger toonde zijn waardering voor zijn dienst bij de Russische marine door Aÿ in ieder geval ongedeerd te laten. Later, na zijn dienst aan de Franse zeeacademie in Angoulême, werd Athanase-Louis-Emmanuel bevorderd tot admiraal en keerde hij terug naar zijn wijngaarden en andere landgoederen, die nu zorg nodig hadden. Er was echter een gebrek aan financiën. Open handel was ook een probleem voor de adel.

Ondertussen was er een capabele jongeman genaamd Joseph-Jacob-Placide Bollinger (1803-1884) in de wijnhandel. Hij kwam uit het toenmalige Koninkrijk Würtemberg (Ellwangen) en was ook van adel. Hoewel hij zelf geen wijngaarden had, voelde hij zich al op jonge leeftijd aangetrokken tot de wijnhandel. In 1822, op 19-jarige leeftijd, besloot hij in dienst te treden bij het toen nog jonge bedrijf Müller-Ruinart (de eigenaar was overigens dezelfde Beierse emigrant Anton Müller die samen met de weduwe Clicquot de riddling desk en remuage introduceerde). Müller was onlangs getrouwd met een dame met de prominente naam Ruinart en had daarvoor vele jaren gewerkt als een zeer bekwame en toegewijde keldermeester bij Clicquot. Müller was zeer ondernemend en promootte zijn champagne met succes op de belangrijkste markten.

ImageJacob Bollinger diende hem zeven jaar lang met veel succes als handelsagent in Duitsland. Het is niet duidelijk hoe admiraal graaf de Villermont in contact kwam met Jacob Bollinger. De Villermont herkende echter het talent en de ervaring van de nog jonge Bollinger. Tegelijkertijd beschikte de graaf over enorme wijnbronnen, maar als edelman in de handel kon hij deze niet ten volle benutten. Daarom richtte hij in 1829 samen met Jacob Bollinger en Paul Renaudin (een andere voormalige handelsvertegenwoordiger van het bedrijf Müller-Ruinart) een bedrijf op. Een van de belangrijke voorwaarden van de graaf was dat zijn aristocratische naam nergens in de handel mocht voorkomen. Paul Renaudin verliet het jonge bedrijf een paar jaar later.

Ondertussen werd Jacob Bollinger bekend als Jacques Bollinger en zette hij met succes de handel in de wijnen van de graaf voort. In 1837 trouwde hij met de 20-jarige Mlle Louise-Charlotte de Villermont, dochter van de graaf de Villermont. De auteur Cyril Ray merkt op dat Jacques Bollinger later vaak Bollinger de Villermont werd genoemd. In 1854 werd de Duitse Jacob (Jacques) Bollinger officieel Frans door naturalisatie. Hij breidde het landgoed van de graaf uit met nieuwe wijngaarden rond Verzenay. Jacques en Louise-Charlotte Bollinger kregen een dochter (Marie) en twee zonen (Joseph en Georges). De zonen Joseph en Georges zetten het bedrijf met succes voort en verwierven extra wijngaarden rond Bouzy, Louvois, Tauxieres en Verzenay. In hun tijd werd het huis Bollinger ook geëerd als officiële leverancier aan het koninklijk hof in Engeland.

Afbeelding1909 tot 1911 waren jaren van grote ontevredenheid onder de wijnboeren in de Champagne. Enerzijds was er een opstand van de wijnboeren in de Aube, waar een decreet (délimitation) de lokale wijnboeren hun lidmaatschap van de Champagne ontnam. Anderzijds waren 1909 en 1910 twee extreem slechte wijnjaren voor de wijnboeren. De ontevredenheid van veel wijnboeren werd nog aangewakkerd door de import van goedkope, buitenlandse wijnen uit andere streken van Europa door enkele gewetenloze huizen in de Champagne. Uiteindelijk culmineerde de terechte verontwaardiging van de wijnboeren in een grote opstand op 12 april 1911. Noch de koninklijke dragonders, noch de troepen uit Reims konden de woedende wijnboeren een halt toeroepen. In blinde woede vielen ze ook de stad Aÿ aan, waarbij ze niet alleen gewetenloze, hebzuchtige huizen vernielden, maar ook vele rechtschapen. Rond het huis van Bollinger gingen de wijnboeren tekeer, prestigieuze champagnehuizen werden in brand gestoken en grote voorraden wijn werden op straat gedumpt. Opmerkelijk genoeg werd het huis Bollinger gespaard door de woedende menigte en bleef het volledig ongedeerd. Zelfs in hun woede respecteerden de wijnbouwers de traditionele en aloude ethiek van het Huis Bollinger.

Een andere Jacques Bollinger, de kleinzoon van de originele, legendarische Jacques Bollinger, nam de leiding van het bedrijf over in 1918. Op 24-jarige leeftijd had hij net zijn diensttijd in de Franse luchtmacht beëindigd en had hij verschillende medailles gekregen voor zijn moed in de Eerste Wereldoorlog (Légion d'Honneur en het Croix de Guerre met palmen). Hij wijdde zich gewetensvol aan de wederopbouw, teelt en uitbreiding van de Bollinger wijngaarden. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, werd hij teruggeroepen voor de Franse luchtmacht, maar hij had een zwakke gezondheid. Tijdens de Duitse bezetting was Jacques Bollinger burgemeester van Aÿ. Deze toch al veeleisende functie was ongetwijfeld bijzonder zwaar voor deze opmerkelijke man tijdens de bezetting, wiens gezondheid merkbaar verslechterde. Hij stierf in 1941 op slechts 47-jarige leeftijd. Het was zijn laatste wens dat zijn vrouw, Elisabeth ('Lily') Bollinger (1899-1977), het bedrijf na zijn dood zou blijven leiden.

Elisabeth ('Lily') de Lauriston-Boubers kwam uit een rijke, adellijke familie (familie van de Markies de Boubers). Haar vader Oliver de Lauriston-Boubers was officier bij de cavalerie. In 1923 trouwde ze met Jacques Bollinger. Na jaren samen bij Bollinger te hebben gewerkt, eindigde hun kinderloze huwelijk in 1941 met de vroege dood van Jacques.

De weduwe Lily Bollinger nam de leiding van het bedrijf over tijdens de bezetting door de Duitse Wehrmacht. De Wehrmacht nam niet alleen het gebouw van Bollinger in beslag, maar ook 178.000 flessen champagne in voorraad. Ondanks de moeilijke omstandigheden bleef men champagne produceren. Omdat benzine in die tijd erg schaars was, sprong de hardwerkende jonge weduwe elke dag op de fiets naar haar werk in de wijngaarden.

Het was ook de wens van de Wehrmacht dat het bedrijf zou blijven bestaan. Door de oorlog was er echter een groot tekort aan arbeidskrachten. Daarom wist Bollinger de Wehrmacht ervan te overtuigen dat veel van zijn voormalige werknemers uit Duitse gevangenschap bevrijd moesten worden om het werk in de wijngaarden te hervatten. Op 22 augustus 1944 bevrijdde het Amerikaanse '3e leger' onder generaal Patton het gebied rond het huis Bollinger. Na het einde van de oorlog begon de 'weduwe Lily' afgelegen wijngaarden te ruilen voor andere dichter bij huis en kocht ze strategisch andere wijngaarden in haar omgeving op (rond Ay, Mutigny, Grauves in 1955 en 1968, en rond Bisseuil in 1961). Tegelijkertijd intensiveerde ze haar marketinginspanningen en verdubbelde ze de omzet van het bedrijf. Aan het Engelse koninklijke hof werd Bollinger de officiële huischampagne onder George VI en Queen Elizabeth II. Zelfs 'Agent 007', de beroemde (niet helemaal!) fictieve charmeur en held James Bond, drinkt Bollinger champagne. In 1976 kende de Franse staat Lily Bollinger de Ordre National du Merit (Nationale Orde van Verdienste) toe. Ondanks haar grote succes en talloze internationale onderscheidingen bleef Lily bescheiden en fietste ze tot op hoge leeftijd onvermoeibaar door haar wijngaarden. In 1971 droeg ze de leiding van het bedrijf over aan haar neef Claude d'Hautefeuille en in 1977 overleed ze op 78-jarige leeftijd.

Afbeelding
Claude d'Hautfeuille (1913-2000), schoonzoon van Madame Therese de Valbray (zus van Madame 'Lily' Bollinger), moderniseerde het bedrijf en kocht meer wijngaarden rond Champvoisy. Tegelijkertijd bevorderde hij de internationale ontwikkeling van het merk Bollinger.

Afbeelding1978 tot 1994 Christian Bizot (1928-2002), zoon van de jongere zus van de weduwe Lily Bolliger (Guillemette Bizot) en zesde voorzitter van Bollinger, leidde het bedrijf. Christian Bizot trad in 1952 op 24-jarige leeftijd in dienst bij Bollinger. Bizot werd niet alleen beschouwd als bijzonder ervaren in de bereiding van de beste champagnes, maar ontwikkelde ook bijkomende specialiteiten zoals de opmerkelijke R.D. champagnes (zie hierboven). Hij verwierp strikt de 'praktische compromissen' van de handel (kwantiteit in plaats van kwaliteit) en concentreerde zich uitsluitend op de kwaliteit en de individualiteit van zijn champagnes.

In het begin van de jaren '90, toen de kwaliteit van de champagne steeds meer werd bekritiseerd, was het Bizot die in 1992 het 'Charter van ethiek en kwaliteit' lanceerde. Als statement van de reeds traditionele eerlijkheid en openheid van het huis Bollinger benadrukte hij dit credo onder meer door alle Bollinger champagnes zonder oogstjaar (Special Cuvée) te voorzien van een etiket met geldige informatie. Dit zorgde voor absolute transparantie, want nu kon iedereen zien welke druivensoorten in de blend waren gebruikt en of de blend lang genoeg was bewaard. Dit zijn belangrijke gegevens die bij veel andere champagnes vaak in het duister blijven.

Het Handvest voor ethiek en kwaliteit zegt alles:

*De naam Bollinger wordt alleen gebruikt voor de wijnen die geproduceerd zijn door Bollinger.
* 70% van de wijnstokken komt van onze eigen wijngaarden.
* Bollinger gebruikt voornamelijk de opbrengst van de eerste persing (cuvée) voor de productie van zijn champagnes (tijdelijke uitzonderingen zijn alleen toegestaan voor wijnjaren van bijzonder hoge kwaliteit van Chardonnay, waar de taille ook kan worden gebruikt voor de productie).
* Tijdens de eerste gisting wordt rekening gehouden met elke cru en elk druivenras dat in de cru vertegenwoordigd is.
* De eerste gisting van de reservewijnen en de wijnen aangeduid als Grande Année rijpen in eiken vaten.
* Bollinger blends worden hoofdzakelijk gemaakt van druiven uit Grand Cru en Premier Cru wijngaarden. Met "overwegend" wordt specifiek bedoeld: 100% voor Grande Année Champagne en 80% voor Special Cuvée. * Blends bestaan voornamelijk uit Pinot Noir. Voor Grande Année ca. 65%, voor Special Cuvée ca. 60%.
* Reservewijnen worden opgeslagen in magnumflessen. Voor het bewaren in de flessen zijn ook natuurlijke kurken nodig.
* Bollinger Special Cuvée Champagnes moeten ten minste drie jaar op de wijnmoer rusten voordat ze worden gedegorgeerd. Vintage Champagnes (Grande Année) moeten minstens vijf jaar op de droesem rijpen. R.D. Champagne moet minstens acht jaar op deze manier rijpen.
Na het degorgeren moet de champagne minstens drie maanden rusten voor hij kan worden geleverd.

Afbeelding
Etiket op de achterkant van een Bollinger Special Cuvée van de Amerikaanse markt met overeenkomstige verwijzingen uit het handvest als ze betrekking hebben op deze specifieke champagne.

Christian Bizot bewees dat onvoorwaardelijke kwaliteit en gevoel voor traditie ook vandaag nog met succes kunnen worden toegepast in grote bedrijven. Het is dan ook geen wonder dat Christian Bizot zelfs na zijn dood nog steeds diep vereerd wordt door talloze wijnboeren en champagnefans wereldwijd.

Dit brengt ons bij de zevende voorzitter van Bollinger: Ghislain de Montgolfier is ook een neef van de weduwe 'Lily Bollinger'. In 1969/70 was hij assistent-directeur van de Bollinger wijngaarden. In 1994 werd hij benoemd tot president van Bollinger en tot op de dag van vandaag leidt hij Bollinger volgens de oude traditie.

 

Terug naar de woordenlijst | Je was hier: Bollinger